Wolontariat to dobrowolne, świadome i bezpłatne działanie na rzecz innych, wykraczające poza więzi koleżeńsko-przyjacielsko-rodzinne.
To osoba fizyczna, która ochotniczo bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Wolontariuszem jest każda osoba fizyczna, która dobrowolnie i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na rzecz uprawnionych organizacji i instytucji, która spełnia jeden z poniższych warunków:
- Osoba pełnoletnia
- Osoba niepełnoletnia, który skończyła 13 lat za zgodą opiekunów prawnych
- Cudzoziemiec przebywający legalnie na terytorium RP
Motywacje, które decydują o zostaniu wolontariuszem to m.in.:
- chęć zrobienia czegoś dobrego, pożytecznego,
- potrzeba kontaktu z ludźmi lub nawiązania nowych znajomości
- chęć bycia potrzebnym
- chęć spłacenia dobra, które kiedyś od kogoś się otrzymało
- chęć zdobycia nowych umiejętności oraz doświadczeń zawodowych i życiowych
- uczy wrażliwości na drugiego człowieka,
- pomaga przetrwać okres bezrobocia,
- jest dobrym przygotowaniem do przyszłej pracy
- daje możliwość oderwania się od monotonii codziennego życia.
Określa ono zakres obowiązków, sposób wywiązywania się z nich i ramy czasowe świadczeń ze strony wolontariusza. Na żądanie wolontariusza treść porozumienia może zostać potwierdzona na piśmie (jest to obowiązkowe w przypadku, gdy świadczenie wolontariusza jest wykonywane dłużej niż przez 30 dni), może on też zwrócić się z prośbą o pisemne zaświadczenie i opinię o wykonaniu świadczeń.
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie daje wolontariuszom szereg uprawnień. Poniżej najważniejsze z nich. Wolontariusz ma prawo do:
- okresu próbnego pozwalającego poznać specyfikę nowej pracy,
- otrzymywania wymaganych środków ochrony osobistej,
- bycia poinformowanym o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa związanym z wykonywaniem świadczeń, a także o zasadach ochrony przed zagrożeniem,
- zapewnienia, na zasadach takich jak pracownicy, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
- zwrotu poniesionych kosztów podróży służbowych i diet związanych ze świadczeniem,
- uzyskania pisemnego potwierdzenia treści porozumienia,
- otrzymania zaświadczenia o wykonaniu świadczeń,
- zaopatrzenia z tytułu wykonywania świadczeń – innymi słowy prawo do odszkodowania, a nawet renty inwalidzkiej, jeżeli podczas wykonywania świadczeń ulegnie wypadkowi,
- zwrotu pokrycia kosztów ogólnie przyjętych wynikających z umów międzynarodowych, gdy w porozumieniu jest mowa o oddelegowaniu wolontariusza na terytorium innego państwa
- bycia poinformowanym o swoich prawach i obowiązkach.
Zgodnie z Ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, wolontariusz powinien posiadać kwalifikacje i spełniać wymagania odpowiednie do rodzaju i zakresu świadczonej pomocy, jeżeli taki obowiązek wynika z przepisów prawa (np. w przypadku pomocy medycznej osobom bezdomnym lub w przypadku wolontariuszy na stanowisku nauczyciela). Jest on również zobligowany do wywiązania się z obowiązków określonych w porozumieniu, nawet jeśli nie przybrało ono formy pisemnej. Jest odpowiedzialny również za dbanie o powierzony majątek, mienie rzeczowe, a także przestrzegać np. tajemnicy służbowej.
Nie. Tak samo wykonywanie świadczeń przez wolontariusza nie wpływa na uprawnienia pracownicze. Nie można więc okresu pracy wolontariusza wliczyć do okresów składkowych lub nieskładkowych, co w efekcie nie ma wpływu na uzyskanie prawa do renty, czy emerytury ani tym bardziej na wysokość obu tych świadczeń.
Nie. Świadczenie wykonywane przez wolontariusza jest „świadczeniem odpowiadającym świadczeniu pracy”, nie jest to praca w rozumieniu Kodeksu Pracy. Są jeszcze dwie istotne różnice:
- wolontariusz za swoją pracę nie pobiera wynagrodzenia;
- wolontariusz podpisuje porozumienie o współpracy, a nie umowę o pracę.
Tak. Bycie wolontariuszem nie wpływa ani na utratę, ani na wysokość świadczenia dla bezrobotnych. Wolontariusz nie jest pracownikiem w rozumieniu Kodeksu Pracy, a więc nie straci prawa do zasiłku.
Tak. Takie zaświadczenie powinno zawierać informację o tym, co wolontariusz robił w ramach swoich obowiązków oraz jakie zdobył doświadczenie. Organizacja ma obowiązek wystawić zaświadczenie na każdą prośbę wolontariusza.
Tak, organizacja ma obowiązek pokrywania kosztów podróży służbowych i diet wolontariusza na zasadach dotyczących pracowników. Jednakże wolontariusz może się zrzec tego uprawnienia podpisując odpowiednie oświadczenie.
Ubezpieczenie NNW organizacja zobowiązana jest pokrywać w razie zawarcia umowy na czas krótszy niż 30 dni. W tym wypadku organizacja musi wykupić dla swoich wolontariuszy ubezpieczenie NW. Jeżeli natomiast organizacja zawiera porozumienie na czas dłuższy niż 30 dni i na czas określony to wolontariusz zostaje objęty ubezpieczeniem na mocy tzw. małej ustawy wypadkowej.
W wypadku zawarcia umowy z wolontariuszem na czas nieokreślony organizacja musi wykupić mu ubezpieczenie NW przez pierwszych 30 dni. Od początku drugiego miesiąca wykonywania świadczeń przez wolontariusza zostaje on objęty ubezpieczeniem na mocy małej ustawy wypadkowej.
