Polska w końcu implementuje dyrektywę UE w sprawie ochrony sygnalistów, co staje się faktem dzięki Ustawie z dnia 14 czerwca 2024 roku o ochronie sygnalistów. Przepisy te wejdą w życie 25 września 2024 roku, przynosząc znaczące zmiany w polskim systemie prawnym. Dotyczą one m.in. ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii Europejskiej.
Kim jest sygnalista?
Sygnalista to osoba zgłaszająca nieprawidłowości w funkcjonowaniu jednostek publicznych lub przedsiębiorstw. Może to być pracownik, były pracownik, kandydat na stanowisko, stażysta, wolontariusz, czy nawet dostawca lub podwykonawca. Zgłoszenia mogą dotyczyć naruszeń prawa Unii, takich jak pranie pieniędzy, bezpieczeństwo produktów, ochrona konsumentów czy naruszenia związane z ochroną środowiska.
Implementacja dyrektywy
Dyrektywa o ochronie sygnalistów ma na celu wprowadzenie minimalnych standardów ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa. Polska, podobnie jak inne kraje członkowskie, ma obowiązek wprowadzić przepisy krajowe zgodne z dyrektywą. Ustawa o ochronie sygnalistów została opublikowana w Dzienniku Ustaw 24 czerwca 2024 roku, a jej przepisy wejdą w życie 25 września 2024 roku.
Kogo dotyczą nowe przepisy?
Nowe regulacje obejmą szeroką grupę podmiotów. Dotyczą one wszystkich przedsiębiorców zatrudniających co najmniej 50 pracowników oraz jednostek sektora publicznego, z wyjątkiem organów gmin lub powiatów liczących do 10 000 mieszkańców. Obowiązki te obejmują tworzenie regulaminów zgłaszania nieprawidłowości, ustanowienie kanałów przyjmowania zgłoszeń oraz wyznaczenie niezależnych podmiotów odpowiedzialnych za ich obsługę i wyjaśnianie.
Kanały zgłaszania nieprawidłowości
Dyrektywa przewiduje trzy kanały zgłaszania naruszeń: wewnętrzny, zewnętrzny oraz publiczny. Wewnętrzny kanał, który powinien być preferowany, pozwala na zgłoszenie nieprawidłowości bezpośrednio pracodawcy. Kanał zewnętrzny skierowany jest do odpowiednich organów administracji publicznej, takich jak Państwowa Inspekcja Pracy, która będzie odpowiedzialna za weryfikację zgłoszeń. Publiczne ujawnienie nieprawidłowości jest ostatecznością, stosowaną w przypadku braku odpowiedzi ze strony wyższych kanałów.
Ochrona sygnalistów
Ustawa zapewnia ochronę sygnalistom przed działaniami odwetowymi, takimi jak zwolnienie z pracy, obniżenie wynagrodzenia czy degradacja. Sygnaliści mają prawo do zachowania anonimowości, a dostęp do ich zgłoszeń mają jedynie uprawnieni pracownicy. Ustawodawca przewiduje także sankcje za naruszanie przepisów dotyczących ochrony sygnalistów, w tym za utrudnianie dokonania zgłoszenia czy podejmowanie działań odwetowych.
Wprowadzenie ustawy o ochronie sygnalistów w Polsce jest ważnym krokiem w kierunku zapewnienia transparentności i zgodności z prawem. Nowe przepisy, które wejdą w życie 25 września 2024 roku, wprowadzają szereg obowiązków dla przedsiębiorców i jednostek publicznych, jednocześnie oferując ochronę osobom zgłaszającym naruszenia. Dzięki temu sygnaliści będą mogli bez obaw zgłaszać nieprawidłowości, przyczyniając się do poprawy funkcjonowania instytucji i przestrzegania prawa.
źródło: https://www.jgt.pl/blog/artykuly,229,dyrektywa-o-ochronie-praw-sygnalistow-2024.html